โรคเหงือกและปริทันต์อักเสบ (Gigival and periodontal disease) เป็นโรคที่เกิดการอักเสบขึ้นกับ “อวัยวะรอบๆฟัน” ซึ่งประกอบไปด้วย เหงือก, กระดูก, เคลือบรากฟัน และเส้นใยยึดรอบรากฟัน ดังนั้น โรคเหงือกอักเสบ จึงถือว่าเป็นส่วนหนึ่งและถือว่าเป็นระยะเริ่มต้นของโรคปริทันต์อักเสบนั่นเอง (การอักเสบของอัวยวะรอบๆฟัน)

“คราบจุลินทรีย์และหินปูน” เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดโรคเหงือกและปริทันต์อักเสบ เนื่องมาจากการแปรงฟันที่ไม่สะอาด ทำให้เกิดคราบจุลินทรีย์ เกาะอยู่ตามฟัน เมื่อนานไปจึงเกิดแร่ธาตุตกตะกอนทับถม กลายเป็นคราบหินปูน ซึ่ง เต็มไปด้วยเชื้อโรค และส่งผลให้เกิดกระบวนการอักเสบของเหงือก มีอาการ เลือดออกเวลาแปรงฟัน ถ้าปล่อยทิ้งไว้ อาจลุกลามจนทำให้เกิดการละลายของกระดูก กลายเป็นโรคปริทันต์อักเสบ (ต่างจากเหงือกอักเสบคือ กระดูกละลายและพบว่ามีเหงือกร่น) ต้องรักษาต่อโดยทันตแพทย์เฉพาะทางสาขาปริทันต์ ซึ่งอาจส่งผลเสียร้ายแรงถึงขั้นทำให้ฟันโยกหลุดไปในที่สุด

ในเบื้องต้น การขูดหินปูน เป็นการรักษาโรคเหงือกอักเสบ ที่มีสาเหตุจากคราบหินปูน โดยการใช้เครื่องขูดอัลตราโซนิกซ์ (เครื่องขูดแรงสั่นความถี่สูง) กระเทาะหินปูน และขัดฟันเพื่อทำความสะอาด

 กรณีที่โรคลุกลามจนเกิดเป็นโรคปริทันต์อักเสบ เนื่องจากเกิดการละลายของกระดูกจนเกิดร่องลึกปริทันต์รอบๆฟัน ทำให้เกิดการสะสมของคราบจุลินทรีย์และหินปูนลึกลงไปใต้เหงือก จนไม่สามารถกำจัดออกได้โดยการแปรงฟัน หรือการขูดหินปูน จำเป็นต้องรักษาโดยการ “เกลารากฟัน” ซึ่งเป็นการใช้เครื่องมือล้วงลึกลงไปทำความสะอาดใต้เหงือกแบบละเอียด อาจจะต้องมีการฉีดยาชาเฉพาะตำแหน่งร่วมด้วย ในกรณีที่โรครุนแรงมาก อาจต้องมีการผ่าตัดร่วมในการรักษาโรคปริทันต์อักเสบ