วิธีการดูแลสุขภาพช่องปากสำหรับผู้ที่จัดฟัน

ในระหว่างที่ไม่ได้มาพบทันตแพทย์จัดฟัน และเกิดเหตุการณ์ฉุกเฉินขึ้น มีข้อปฏิบัติดังต่อไปนี้

1. กรณี แบรคเก็ตหลุด

• ถ้าเป็นแบรคเก็ตซี่สุดท้ายหลุด สามารถเอาออกก่อนได้ โดยดึงออกจากทางปลายลวดด้านหลัง หากพบว่าลวดยาวทิ่ม ให้ใช้ขี้ผึ้งหรือสำลีปั้นเป็นก้อน แปะตรงบริเวณปลายลวดที่คม
• ถ้าเป็นแบรคเก็ตบริเวณอื่นๆหลุดแต่ยังยึดติดกับลวด ไม่สามารถเอาออกมาได้ ให้คงสภาพนั้นเอาไว้พยายามจัดตำแหน่งให้แบรคเก็ตแนบกับผิวฟันที่สุด ถ้ารำคาญหรือระคายเคือง สามารถใช้ขี้ผึ้งแปะทับเพื่อช่วยในการยึดติดได้

2. กรณีลวดหลุดหรืองอ จากเครื่องมือที่ฟันซี่สุดท้าย

• ถ้าไม่ระคายเคืองสามารถปล่อยทิ้งไว้ก่อนได้
• กรณีลวดงอ สามารถกดลวดเข้าไปในตำแหน่งเดิมได้ โดยใช้นิ้วหรือสำลีก้อน
• กรณีระคายเคือง ถ้าเป็นลวดอ่อนเส้นเล็กๆ สามารถใช้แหนบเช็ดแอลกอฮอล์ คีบปลายลวดใส่กลับเข้าไปในท่อ (Tube) ที่เดิม หรือหลบปลายลวดไว้ใต้เครื่องมือในตำแหน่งที่ไม่ระคายเคือง
• หากอาการยังไม่ดีขึ้น สามารถใช้คีมตัดลวดเล็กๆ หรือกรรไกรตัดเล็บเช็ดแอลกอฮอล์ตัดปลายลวดได้

3. กรณีลวดเล็กๆด้านใน ที่มัดระหว่างซี่ฟันขาดและทิ่มระคายเคืองเนื้อเยื่ออ่อน

• ใช้วัสดุที่ไม่มีคม เช่น ยางลบปลายดินสอเช็ดแอลกอฮอล์กดปลายลวดให้แนบหลบเข้าไป
• หากอาการยังไม่ดีขึ้น สามารถใช้คีมตัดลวดเล็กๆ หรือกรรไกรตัดเล็บเช็ดแอลกอฮอล์ตัดปลายตรงตำแหน่งที่คมได้

4. กรณีปลายลวดยาว ทิ่มตำเนื้อเยื่ออ่อนเป็นแผล

• ใช้ขี้ผึ้งหรือสำลีปั้นเป็นก้อนเล็กๆ แปะตรงบริเวณที่คม
• ใช้วัสดุที่ไม่มีคม เช่น ยางลบปลายดินสอเช็ดแอลกอฮอล์กดปลายลวดเข้าไป
• หากอาการยังไม่ดีขึ้น สามารถใช้คีมตัดลวดเล็กๆ หรือกรรไกรตัดเล็บเช็ดแอลกอฮอล์ตัดปลายลวดได้

5. กรณียางโอริง หรือเชนที่ดึงฟันหลุด

• ถ้าไม่มีอาการเจ็บปวด หรือลวดหลุดออกมา สามารถปล่อยไว้สภาพนั้นก่อนได้
• กรณีลวดหลุดออกมาบางส่วนและเกิดการระคายเคือง ให้ใช้ขี้ผึ้งหรือสำลีปั้นเป็นก้อนเล็กๆ แปะตรงบริเวณที่คม หากอาการยังไม่ดีขึ้น สามารถใช้คีมตัดลวดเล็กๆ หรือกรรไกรตัดเล็บเช็ดแอลกอฮอล์ตัดปลายลวดได้

6. กรณีเหงือกบวม มีกลิ่น, อาการปวดและมีเลือดออก

• มักจะเกิดจากการทำความสะอาด หรือกำจัดเศษอาหารที่ติดอยู่ตามอุปกรณ์จัดฟันได้ไม่ดีพอ แนะนำเน้นทำความสะอาดบริเวณที่มีปัญหาทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร โดยเฉพาะบริเวณ ‘ขอบเหงือกและซอกฟัน’ รวมถึงบริเวณ ‘เหงือกที่อยู่ด้านใต้เชนดึงฟัน’ อาจต้องใช้อุปกรณ์เสริม เช่น แปรงซอกฟัน, ไหมขัดฟัน, Superfloss

7. การปฏิบัติตัวอื่นๆ

• การปฏิบัตินอกเหนือจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารแข็ง กรอบ หรือเหนียว เช่น การเคี้ยวน้ำแข็ง ถั่ว หมากฝรั่ง ที่จะทำให้เกิดความเสียหายต่ออุปกรณ์จัดฟัน
• การรับประทานผักและผลไม้ ควรตัดแบ่งให้เป็นชิ้นเล็กๆ พอดีคำและเคี้ยวด้วยฟันกรามด้านหลัง
• ที่สำคัญคือการดูแลสุขภาพช่องปากให้สะอาด โดยการแปรงฟันหลังการรับประทานอาหารทุกครั้ง และใช้อุปกรณ์ทำความสะอาดซอกฟันด้วยนะคะ